اسباب خباثت و انتساب این موجود به تبهکاری هم ذکر شده است. بنابراین در این پایان نامه مسیر دیوانگی مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسیهای انجام گرفته در متون ادبی اين نکته مهم حاصل شده که بر خلاف عوام انديشی، ديدگاه شاعران مخصوصاً شعرای صوفی مسلک نسبت به ديوانگان مثبت بوده است. به طوری که میبينيم مطالب و نکتههای بسیار حکیمانه و حقایق ناگفتنی از زبان همین طایفه بیان شده است. به هر حال تجّلی دیوانگان در ادب فارسی همراه صفاتی بودهاند که فصل پنجم این پایانه اختصاص به این صفات یافته است؛ صفاتی هم چون گستاخی و رکگویی، اعتراض به وضعیت موجود، اعتراض به هستی و نظام خلقت و جامعه و حاکمان، عاشق پیشگی، بیان نکتههای حکیمانه، به سخرهگرفتن عقل و عاقلی و … اينها مطالبی است که در اين پاياننامه بدانها پرداخته شده است.
واژههای کلیدی: دیو، دیوانه، دیوانهنمایی، جنون، جنونالهی، عقلاءالمجانین، تصوف و عرفان.
اگر ادّعا شود که بخش وسیعی از منابع فرهنگی این مرز و بوم را هم چون آیینها، باورها، اعتقادات و حتّی رویدادهای تاریخی را شعر منتقل کرده است نه کتابهایی که به منظور خاصی نگاشته شدهاند ادّعای بیموردی نخواهند کرد. خوشبختانه این منبع غنّی، یعنی شعر در زبان فارسی از قدمت دیرینهای برخوردار است و ایران و زبان پارسی یکی از قدیمیترین و غنّیترین آثار شعری و ادبی جهان را در خود نهفته دارد. قدیمیترین آثاری که حفظ شده و موجود میباشند و میتوان آنها را در ردیف آثار شعری و منظوم زبان فارسی نامید، گاتهای زردشت میباشند.
شعر در زبان فارسی با سیر تکاملی جوامع بشری نیز دستخوش تغییرات بسیاری زیادی شد. «در قرن چهارم و اواخر قرن پنجم شعرحماسی رونق زیادی یافت و حماسههای ملی دراین دوره به درجهای رسید که مهمترین آثار حماسی ایران و یکی از بهترین حماسههای ملی عالم یعنی شاهنامه در همین دوره بوجود آمد است.»(صفا، 1373: 1/366). با آغاز قرن پنجم تا اواخر قرن ششم تحولات بسیار مهمّی در تاریخ اجتماعی ایران بوجود آمد که به میزان بسیار زیادی شعر را متأثّر از آن حوادث ساخت و دگرگونیهایی در شعر و ادبیّات فارسی و عرب بوجود آورد. قرن پنجم و ششم دورهای بود پر اضطراب که از برافتادن حکومت غزنوی در خراسان و حکومتهای ایرانی در عراق و فارس و کرمان و گرگان و طبرستان آغاز میشود و قبایل مختلفی بخصوص ترکها و تاتارها برسرزمینهای ماوراءالنهر و خراسان حمله آورده و این سرزمینها را بارها به اشغال خود درآوردند و قتل و غارت وجنایات و خونریزیهای زیادی به وقوع پیوست. این وقایع تلخ، ادبیّات و شعر را به میزان بسیار زیادی تحت تأثیر خود قرار داد. رواج یافتن و اوج گرفتن شعر عرفانی در آن دوره بازتاب و نتیجه همان قتل و جور و جنایتها بود. « در آن زمان که ناتوانی مردم مشهود بود و قدرت مقابله با تجاوزات را نداشتند، دست به دامان خدا برده و غم و دردهای سنگین دلهای افسرده و داغ دیده خود را با خدا در میان گذاشته و با خدا به راز و نیاز و دعا پرداخته.»(شجیعی، 1373: 18)
عطّار یکی از شاعران عارفی است که با آثار خود، شعر عرفانی را به اوج رساند. عطّار درباره زمان خود و نحوهی برخورد مردم با وی چنین گفته است:
روی لینک زیر کلیک نکنید برای دیدن جزییات این پایان نامه به لینک انتهای صفحه مراجعه نمایید روی لینک زیر کلیک نکنید برای دیدن جزییات این پایان نامه به لینک انتهای صفحه مراجعه نمایید
